NetwerkEvent 14 maart 2018: natuurbegraven

Een stel hooggehakte zwarte pumps in de modder. Dat zien we op de dia die Walter Kooy, voorzitter Brana, aanklikt nadat hij de vraag stelde: “Natuurbegraven, wat betekent het voor jou als uitvaartverzorger?” Natuurbegraven is een kleine, maar groeiende markt, waar uitvaartverzorgers niet meer omheen kunnen.

Voor BGNU-voorzitter Paul Koeslag zijn collega-branchevoorzitter van de Branchevereniging voor natuurbegraafplaatsen (Brana) het woord geeft, feliciteert hij de Gonnie Helfrich met de nieuwe branchevereniging voor afscheidsfotografen: het Nederlands Collectief Van Afscheidsfotografen. “Heel goed dat jullie je nu ook verenigd hebben en een standaard ontwikkelen die kwaliteit en professionaliteit garandeert.”

Net als BGNU heeft Brana – sinds kort – een onafhankelijk voorzitter: Walter Kooy. Omdat er nogal eens verwarring is over de definitie van natuurbegraven, legt Kooy uit welke criteria Brana hanteert. “Een natuurbegraafplaats is of wordt natuur en wordt daarom beheerd door een gecertificeerd natuurbeheerder. Zoals Natuurmonumenten of een landgoedeigenaar. De graven zijn voor eeuwig. Er zijn geen zerken.” Volgens deze criteria kent Nederland momenteel veertien natuurbegraafplaatsen. Acht zijn er aangesloten bij Brana. Samen beheren die zo’n 220 ha natuurgraven en 760 ha natuur. In 2016 begroeven ze zo’n 600 mensen. En om het belang te relativeren: dat is slechts 0,4 procent van het aantal overlijdens.

Mensen kiezen om verschillende redenen voor natuurbegraven. Ten eerste: voor de natuur: om in de natuur op te gaan, en met je graf natuur te garanderen. Ten tweede: om hun nabestaanden niet op te zadelen met het onderhoud van een graf, terwijl ze wél een plek bieden om naartoe te gaan. Het wordt meer gezien als een alternatief voor cremeren dan een alternatief voor gewoon begraven.

Voor uitvaartverzorgers is het verschil met gewone begraafplaatsen, dat het vaak langer onverhard lopen is naar het graf, en dat de grond rond het graf vaak minder vlak is. Soms ronduit een modderpoel. De graven worden niet gemarkeerd, tenzij met boomschijven, en grafbeplanting mag niet: de natuur mag haar gang gaan. Met gps zijn de graven terug te vinden. Meestal wordt er slechts één diep begraven.

Bij voorkeur worden pacemakers en externe protheses verwijderd. Sommige natuurbegraafplaatsen hanteren strikte voorwaarden voor wat de grond in gaat, willen alleen natuurlijke materialen, bijvoorbeeld geen spaanplaten kisten. Of thanatopraxie is toegestaan staat binnen Brana nog ter discussie en dat geldt ook voor nieuwe vormen van lijkbezorging, zoals resomeren. As verstrooien is meestal niet toegestaan, omdat dit de bodem – meestal arme zandgrond – verrijkt. Wel mogen er vaak (afbreekbare) urnen begraven worden. Dat gebeurt tamelijk diep, onder de humuslaag. Bij bodemonderzoek op Natuurbegraafplaats Heidepol werden geen milieu-effecten gemeten.

Vanuit de zaal wordt gevraagd hoe Brana in Nederland eeuwige grafrust kan garanderen. Kooij legt uit dat natuurbegraafplaatsen verschillende regelingen hanteren, die allemaal privaatrechtelijk grafrechten voor onbepaalde tijd bieden. Publieksrechtelijk is die niet voor honderd procent te garanderen, maar doordat veel natuurbegraafplaatsen in Natura2000-gebied liggen is de kans heel klein dat er een snelweg wordt aangelegd, of het terrein om andere redenen ooit door de overheid gebruikt zal worden.

Veel mensen reserveren bij leven al een graf. Ze vinden het een goede investering, zeker nu de rente laag is; en het grafrecht is immers eeuwig. Door nu een graf te betalen, zadelen ze straks hun kinderen niet op met de kosten. De prijzen variëren tussen de 3.000 en 6.000 euro.

Tot slot wordt er gevraagd of natuurbegraafplaatsen controleren wat er in de kist wordt meegegeven. Dat is niet het geval. René Poll van Natuurbegraven Nederland en Marc Hesp van Natuurbegraafplaats Hillig Meer geven aan dat er goede afspraken gemaakt worden met de rechthebbenden. Zij gaan er van uit dat die afspraken worden nagekomen. Hesp: “Als mensen een graf komen uitzoeken, bespreken we uitgebreid wat de regels zijn. Ze tekenen een contract van zes kantjes.”

Bij de borrel wordt als vanouds genetwerkt; er worden contacten gelegd en aangehaald. De heren en dames van de natuurbegraafplaatsen hebben het druk, want ze worden flink bevraagd en ook wordt er gelobbyd. Zo vragen Pauline Wouters en Hans Hartman van HQ Thanatopraxie of de bepaling dat balsemen niet is toegestaan nu eindelijk eens van tafel kan. Op de site van Brana zegt toxicoloog Martin van den Berg immers dat de conserverende stoffen binnen een paar dagen volledig worden afgebroken en het milieueffect nul is.